Thiên thạch ít được sử dụng trong phong thủy

 

Trong khi các chuyên gia về thuật phong thủy cho rằng thiên thạch có thể ứng dụng được trong một chừng mực nào đó, các chuyên gia thiên văn và đá quý phủ nhận khả năng này.

Thiên thạch El Chaco khoảng 37 tấn tìm thấy tại Argentina năm 1969. Ảnh: gmw.com.

Theo quan niệm của nhiều người, gia đình nào sở hữu viên thiên thạch trong nhà, nó sẽ giúp mang lại sức khỏe và tiền tài cho gia đình đó. Thậm chí, thiên thạch còn được đồn đại là có tác dụng chữa bệnh. Vì thế, mọi người trên thế giới, trong đó có Việt Nam, luôn lùng sục tìm mua thiên thạch dù nó giá trị lên đến hàng trăm, hàng nghìn USD.

Thiên thạch là những mảnh vật chất, thường là vật thể rắn như đá bụi, có thể là kim loại nguồn gốc từ vũ trụ, không thuộc về trái đất, nhưng có tương tác lên bề mặt trái đất.

Theo ông Nguyễn Mạnh Linh, Ban phong thủy, Viện Nghiên cứu tiềm năng con người, thiên thạch (meteorite) có thể ứng dụng trong phong thủy, nhưng tùy nguồn gốc xuất xứ, loại thiên thạch thông dụng trên thị trường hiện nay chứa sắt và niken có hiệu quả không cao, do trường khí thấp.

"Thiên thạch dùng cho phong thủy nếu không hiểu công dụng và cách sử dụng, dễ có hiệu quả ngược lại", ông Linh nói.

Ông Linh cho hay, năm 2013 nên đặt vật thể ở hướng Bắc của căn phòng. Nếu là trang sức đeo trên người, chỉ hợp với mệnh thiếu Thủy.

Ông Nguyễn Hồng Sơn, thuộc Hội phong thủy Quảng Đức cho rằng, không giống như đá thạch anh, thiên thạch ít mang giá trị nhiều về phong thủy, việc này còn phụ thuộc vào mệnh chủ nhà và vị trí đặt thiên thạch. "Khi mua thiên thạch về nhà, người sử dụng phải biết cách nếu không nó sẽ trở thành con dao hai lưỡi".

Trong khi đó, chuyên gia thiên văn khẳng định, thiên thạch không có giá trị về phong thủy. Theo ông Nguyễn Đức Phường, Hội thiên văn - vũ trụ Việt Nam, về thành phần, thiên thạch gồm thiên thạch sắt, thiên thạch đá sắt... Thiên thạch đá, thành phần chủ yếu là silicate; thiên thạch sắt cấu tạo chủ yếu là sắt (trên 70%), niken dưới 30%; thiên thạch đá sắt có thành phần phân bố tương đồng silicate và sắt.

Ngoài các nguyên tố trên, thành phần thiên thạch có cả các nguyên tố khác như cacbon, oxy. "Từ đó có thể thấy, thiên thạch không hề có tác dụng chữa bệnh, hoặc là linh vật đem lại may mắn như lời đồn thổi để trục lợi", ông Phường nói.

"Không những vậy, nếu người mua chẳng may mua phải thiên thạch chứa các nguyên tố phóng xạ tiềm ẩn nguy cơ có hại cho sức khỏe con người thì thật đáng tiếc", ông Phường lưu ý.

Đồng quan điểm, giáo sư Phan Trường Thị, Viện trưởng Viện đá quý- vàng và trang sức Việt nhấn mạnh: "Thiên thạch không có bất kỳ ý nghĩa tâm linh hay phong thủy như nhiều người vẫn nghĩ mà bỏ số tiền lớn ra mua về".

Thiên thạch xuất hiện từ rất lâu. Trên thế giới, nó thường rao bán giá 2-3 USD với thiên thạch nhỏ, còn thiên thạch lớn lên đến hàng chục nghìn đô la, là thiên thạch có nguồn gốc từ ngôi sao cách xa trái đất. Thiên thạch lớn rất hiếm.

Tại Việt Nam, theo giáo sư Thị, nhiều người đang nhầm lẫn thiên thạch và đá tectit, nên có người bỏ ra khoản tiền lớn nghĩ rằng đó là thiên thạch, thực chất lại là đá tectit - loại đá thông thường xuất hiện nhiều ở nước ta.

Việt Nam hiện chỉ có hai mẫu thiên thạch trưng bày ở Viện Bảo tàng địa chất tại Hà Nội được tìm thấy vào năm 1924. "Từ đó đến nay chưa ai tìm thấy bất kỳ viên thiên thạch nào, do đó người Việt Nam nên cẩn thận khi nghe lời rao bán”, giáo sư Thị nói.

Thiên thạch không có ý nghĩa phong thủy, nhưng nó lại có ý nghĩa lớn với giới khoa học. "Thiên thạch là chứng cứ quan trọng, cung cấp dữ liệu nghiên cứu nguồn gốc hình thành hệ mặt trời, hoặc tìm kiếm dấu hiệu của nước, hoặc các điều kiện lý hóa của một hành tinh nếu thiên thạch có nguồn gốc từ hành tinh đó", ông Nguyễn Đức Phường cho biết.

Chẳng hạn, các nhà khoa học phân tích các mẫu thiên thạch có nguồn gốc từ sao Hỏa để tìm kiếm thông tin về nước và sự sống nếu có trong quá khứ của hành tinh này.

Sau vụ thiên thạch nổ trên bầu trời miền trung nước Nga hôm 15/2, dân địa phương cho biết họ nhặt được các mảnh vỡ của thiên thạch và cất giữ sưu tầm hoặc bán cho những ai trả giá tốt.

Cách nhận biết thiên thạch

Một người bình thường rất dễ bị lừa khi tìm mua mảnh thiên thạch rao bán với giá rất cao, vì họ rất khó phân biệt đâu là thiên thạch và viên đá bình thường.
>ời tìm kiếm các mảnh vỡ thiên thạch rao bán với giá từ 3 đến 33 USD. Cảnh sát ở vùng Chelyabinsk, Nga đã tịch thu một "mảnh vỡ thiên thạch" từ một người đàn ông địa phương rao bán.

Các chuyên gia cảnh báo người mua nên thận trọng khi tìm mua mảnh thiên thạch vì chúng trông rất giống hòn đá bình thường.

Thiên thạch hiểu khái quát là những vật thể tự nhiên từ khoảng không vũ trụ, bên ngoài trái đất. Thiên thạch có kích thước đa dạng từ vài mm đến hàng nghìn km. Quốc tế phân loại các thiên thạch khác nhau như asteroid, meteoroid. Những thiên thạch có kích thước lớn từ vài trăm m đến nghìn km chuyển động xung quanh mặt trời được gọi là tiểu hành tinh (asteroid), trong khi thiên thể có kích thước lớn hơn hạt bụi, nhưng nhỏ hơn so với tiểu hành tinh thì được gọi là meteoroid.

Ông Nguyễn Đức Phường, Hội thiên văn vũ trụ Việt Nam cho biết, thiên thạch có đặc điểm riêng có thể phân biệt bằng mắt thường. "Bề mặt thiên thạch thường đen nhẵn và bóng. Cũng có thiên thạch trên bề mặt có những vết lõm tròn nhẵn, hoặc các đường sẻ nứt do quá trình bào mòn và cháy nổ trong không khí", ông Phường nói.

Bên cạnh đó, bên ngoài mặt cắt của thiên thạch sẽ thấy nhiều hạt trong nhỏ, đường kính 1-3 mm.

Về khối lượng, với cùng một kích cỡ thì thiên thạch thường nặng hơn và cứng chắc hơn đá thường. Thiên thạch thường chứa lượng sắt nhất định, có từ tính, dùng nam châm thử để nhận biết,

Vể màu sắc, thiên thạch thường có màu đen, hoặc ngả màu đen vàng do bị oxy hóa.

Theo bộ sách 10 vạn câu hỏi vì sao, thành phấn chủ yếu của thiên thạch là sắt và niken, trong đó sắt chiếm khoảng 90%, niken 4-8%. Lượng niken trong sắt tự nhiên trên trái đất không nhiều như vậy. Nếu mài nhẵn mặt cắt của thiên thạch sắt rồi dùng axit nitric bôi vào, sẽ xuất hiện những vết rỗ rất đặc biệt, giống như các ô hoa. Đó là vì thành phần các chất trong thiên thạch sắt phân bố không đều, chỗ nhiều chỗ ít niken. Chỗ chứa nhiều niken khó bị axit ăn mòn và ngược lại, tạo nên các đường vân. Đây cũng là một cách để nhận biết thiên thạch.

Nhưng, theo ông Phường, khi ai đó có trong tay một thiên thạch, tốt nhất nên nhờ chuyên gia thẩm định để có kết luận chính xác.

Thiên thạch và đá tectit

Hai loại này hoàn toàn khác nhau về tính chất và nguồn gốc. Theo nhiều nhà khoa học, đá tectit có nguồn gốc từ trên trái đất, chứ không giống như thiên thạch, Đặng Tuấn Duy, Câu lạc bộ thiên văn nghiệp dư TP HCM (HAAC) khẳng định.

Thực chất, tectit hình thành do cú va chạm của các thiên thạch vào trái đất. Theo các nhà khoa học trái đất và khoa học hành tinh, tectit bao gồm các mảnh vật chất trên trái đất bị bắn ra trong quá trình xảy ra vụ va chạm (tại vị trí va chạm) của các vật thể ngoài trái đất.

Thành phần hoá học và đồng vị của tectit cho thấy, chúng bắt nguồn từ quá trình nóng chảy của các loại đá trầm tích hay giàu silicon dioxide trong chính vỏ trái đất. Bên cạnh đó, theo phương pháp xác định tuổi phóng xạ, hầu hết tectit có tuổi trong khoảng vài trăm ngàn tới vài chục triệu năm - quá nhỏ so với độ tuổi xấp xỉ khoảng 4,6 tỷ năm của các thiên thạch.

Ở Việt Nam, tectit phân bố ở một số nơi như Cao Bằng, Yên Bái, tập trung nhiều ở Lâm Đồng. Chúng được bán với giá vài trăm ngàn đồng/kg, tùy kích thước.

Thiên thạch Willamette tìm thấy ở Mỹ năm 1902. Ảnh: Wikipedia.

Thiên thạch có thể gây ra hậu quả gì?

Theo ông Duy, hàng ngày, khí quyển trái đất thường xuyên bị tấn công bởi hàng trăm mảnh đá bụi đủ kích thước, chủ yếu mảnh kích cỡ nhỏ hơn 10 m, chúng thường tan vỡ thành nhiều mảnh nhỏ và cháy rụi trước khi kịp chạm đất và ít tới mặt đất. Những vật thể lớn không cháy hết trong bầu khí quyển cho tới khi xuống mặt đất thường gọi là thiên thạch. Khi thiên thạch nằm ở mặt đất, nó mang kích thước nhỏ.

Với thiên thạch nhỏ hơn 10 m đa phần không gây sự cố nghiêm trọng khi rơi xuống mặt đất. Còn thiên thạch tương đối lớn có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Các thiên thạch từ 10 đến 100 m, từ 1 đến 10 km hay lớn hơn 10 km có thể gây ra tổn thất trên phạm vi khu vực, toàn hành tinh và ảnh hưởng hay phá hủy cả sự sống trên trái đất, bởi nó đủ lớn để còn sót lại một khối lượng lớn tạo nên một vụ va chạm rất lớn với bề mặt hành tinh chúng ta. May mắn là kích thước càng lớn thì xác suất xảy ra càng thấp.

Với các thiên thạch kích thước 10-100 m thì trong vài thế kỷ, thậm chí vài chục ngàn năm mới có một lần. Các thiên thạch khoảng 1 km chỉ chiếm 0,001%, tần suất xuất hiện khoảng 200 ngàn năm, còn đường kính 10 km khoảng 10 triệu năm một lần và tới 15 km hay hơn thì khoảng 100 triệu năm một lần.

Các nhà thiên văn học lo tìm những thiên thạch lớn bởi chúng có thể là một tai họa nghiêm trọng. Một vật có đường kính nhỏ hơn 50 m sẽ cháy rụi trên đường đi, nhưng phần còn lại của một khối đá có đường kính 1 km khi rơi xuống mặt đất đủ sức xóa sạch một thành phố.

Nhiều nhà khoa học còn cho rằng nguyên nhân khiến cho loài khủng long biến mất là do một thiên thạch lớn rơi xuống trái đất 64 triệu năm trước và đâm vào Trung Mỹ. Vụ va chạm này làm tung lên lớp bụi che lấp ánh sáng mặt trời trong nhiều năm, giết chết các loài thực vật - thức ăn của loài khủng long.

Thực tế, thiên thạch mà con người lưu giữ rất ít, chủ yếu là thiên thạch nhỏ.

Liên quan tới vụ nổ thiên thạch ở Nga, ông Duy cho rằng, chính sóng xung kích đã làm vỡ và thổi bay kính các cửa sổ tại các tòa nhà, ảnh hưởng tới mạng điện thoại di động, gây thương tích cho hàng trăm người.

Thiên thạch khó có thể hủy diệt trái đất

Một thiên thạch phát nổ hay rơi được tới mặt đất hay không phụ thuộc vào khả năng chịu áp suất nén do bầu khí quyển tác động. Chúng thường mất đến 99% lượng vật chất trước khi chạm vào bề mặt trái đất.

Vệt khói thiên thạch để lại bầu trời miền trung nước Nga hôm 15/2. Ảnh: RIA Novosti.

Thiên thạch nổ tung trên bầu trời Chelyabinsk, Nga ngày 15/2 vừa qua có kích thước ước tính từ 15 m đến 17 m, tốc độ 18 km/giây, với khối lượng khoảng từ 7.000 đến 10.000 tấn. Nó phát nổ ở độ cao khoảng 15-25 km, sức công phá ước tính lên tới khoảng 500 kiloton TNT, tức khoảng 30 lần quả bom nguyên tử do Mỹ thả xuống Nhật Bản trong Chiến tranh thế giới thứ II. Những vụ nổ thiên thạch như vậy rất hiếm gặp, vì nó chỉ xảy ra khoảng một lần mỗi thế kỷ. Đây là vụ nổ lớn nhất kể từ vụ nổ Tunguska năm 1908 ở Siberia, Nga. Các trạm quan trắc sóng hạ âm đã tính toán thời gian thiên thạch bay vào bầu khí quyển và phát nổ là 32,5 giây.

Mỗi ngày, trái đất nhận hàng ngàn mảnh thiên thạch bắn phá với kích thước trải rộng từ vài nguyên tử tới một quả bóng rổ. Thiên thạch có thể lao vào bầu khí quyển trái đất với vận tốc tối thiểu theo lý thuyết là khoảng 11 km/giây, nhưng chủ yếu tập trung ở khoảng 17 km/giây. Phần lớn các thiên thạch khi lao vào bầu khí quyển, lớp không khí phía trước chúng sẽ bị nén rất mạnh, tạo ra một sóng xung kích với áp suất nén cực lớn làm nóng lớp khí này và cả thiên thạch, đồng thời kích thích vật chất trên thiên thạch này bốc cháy và phát sáng, tạo thành một vệt sáng dài khi quan sát từ mặt đất mà ta gọi là sao băng.

Cũng chính áp suất từ các lớp khí tác động trở lại, và sự mất cân bằng áp suất giữa phần trước và phần sau của thiên thạch là nguyên nhân khiến nó đến một mức độ nhất định nào đó không chịu được nữa mà nổ tung. Càng đi vào sâu, mật độ không khí càng dày, áp suất nén tác động lên thiên thạch càng lớn, nó càng mất dần vật chất và càng dễ phát nổ.Theo ước tính thì thiên thạch mất khoảng 95-99% khối lượng ban đầu của nó từ khi đi vào khí quyển cho tới mặt đất.

Sao băng vốn là một hiện tượng hay xảy ra nhưng lại khó gặp vì thời gian lướt qua của chúng quá ngắn, trong khi phần lớn chúng lại bị che bởi ánh sáng chói chang khi lao vào trái đất lúc ban ngày. Các vụ nổ thiên thạch lớn diễn ra thường xuyên trong suốt lịch sử trái đất, nhưng trở nên hiếm gặp trong vài ngàn năm ngắn ngủi của văn minh loài người. Hơn nữa, phần lớn trong số chúng lại diễn ra trên đại dương hay các vùng không có người ở. Sự kiện Tunguska năm 1908 mãi tới năm 1927 mới được khảo sát do nằm sâu trong khu vực hẻo lánh ở Siberia.

Một thiên thạch phát nổ hay rơi được tới mặt đất phụ thuộc vào khả năng chịu đựng áp suất nén gây ra do bầu khí quyển. Ngoài khối lượng lớn, vận tốc cao, nó còn phải có cấu tạo từ các chất có mật độ cao, bền chặt. Theo Cơ quan Vũ trụ và Hàng không Mỹ (NASA), các tiểu hành tinh cỡ nhỏ hay thiên thạch vỡ trong bầu khí quyển đa số không thuộc loại có cấu tạo từ sắt và niken vốn bền hơn và có thể chạm tới mặt đất. Thật vậy, từ các số liệu quan trắc trên, chúng ta có thể ước đoán khối lượng riêng của thiên thạch rơi tại Nga ngày 15/2 vào khoảng 2700-3900 kg/m³, tức là có thành phần cấu tạo chủ yếu là từ đá. Hơn nữa, góc di chuyển của thiên thạch với mặt đất là khá xiên, nên quãng đường tới mặt đất dài hơn và thời gian bay lâu hơn, làm tăng khả năng nó phát nổ trước khi chạm đất.

Những "tiểu hành tinh sát thủ", có đường kính 1 km trở lên sẽ tới được mặt đất và đủ để gây ra một vụ va chạm khủng khiếp với mức năng lượng toả ra rất lớn, có sức mạnh huỷ diệt như thảm hoạ tiêu diệt hoàn toàn loài khủng long từng thống trị hành tinh chúng ta khoảng 65 triệu năm về trước.

Một số ý kiến cho rằng thiên thạch này ở Nga không thể được phát hiện vì nó bay tới vào ban ngày là hoàn toàn không chính xác. Các nhà thiên văn có các loại kính thiên văn để có thể bao quát toàn bộ 360 độ bầu trời kể cả ngày và đêm, thậm chí họ có kính thiên văn chuyên dụng để quan sát mặt trời. Lý do thiên thạch này không bị phát hiện sớm chính là vì kích thước của nó không hề lớn (chỉ khoảng 15 m), với khoảng cách xa từ ngoài khoảng không, rất khó để các kính thiên văn có thể quan sát, xác nhận và khẳng định nó là một thiên thạch đang lao về phía trái đất. Khi cháy sáng và nổ tung, thiên thạch này còn sáng hơn cả mặt trời.