X

Friday, June 20, 2014

Nói thật cho nhau nghe! (Kỳ 2)

19/03/2014

Nói thật cho nhau nghe! (Kỳ 2)

Sc Ly & Minh m
4- Câu chuyn th 4: Người Vit ta nhim phi bnh nói di t bao gi?

Đây là câu hi phát ra mt cách ngu hng ca cu Đ trong nhóm bn đng môn chúng tôi, khi mi vào tic nước, sau ba cơm gp nhau nhân k nim 44 năm ngày ra trường. Hi đng môn Đi hc tng hp Văn, khóa 64-68, khu vc Hc Đô và vùng ph cn ca chúng tôi đến hôm nay ch còn đúng 9 nhân mng. T khi v hưu, chúng tôi đnh ra mt thông l là hàng năm đúng dp k nim ngày ra trường thì li gp nhau đ thăm hi nhau và hàn huyên, ln lượt ti nhà mi thành viên. 

Ln này chúng tôi t tp ti nhà cu T ngay th xã TĐ, nhưng ch có 7 cu v d được. Anh em chúng tôi (ngu nhiên ch có mt b) ra trường đu có công vic t tế và tương đi phù hp vi chuyên môn đã hc: dy hc cp III, dy đi hc, làm báo, viết văn, nghiên cu văn hóa, hot đng văn hóa - xã hi (trong đó có hai cu đã tng là phóng viên chiến trường và là thương binh hng 2/4). Sau khi v hưu, do thói quen ngh nghip, hu như tt c chúng tôi đu không th ngi yên mà nhìn thế s thăng trm, điên đo,... Chúng tôi vn tiếp tc “nga mm” và không chu “gác bút” trước nhng vn đ ln và nóng ca xã hi, nht là nhng vn đ được coi là “nhy cm”. 

Sau câu hi m đu đó, cuc trao đi sôi ni và rt tâm huyết bt đu, và ch tm kết thúc khi tt c đã có du hiu ngà ngà say và bun ng. Tôi xin phép tóm tt ni dung trao đi đ bn đc cùng suy ngm và tư duy tiếp:
- Ch biết nhim bnh y t bao gi, nhưng chc là không phi t ngày xưa, mà đó chính là sn phm chính thc ca thi đi mi.

- T xưa đến nay, khi nói đến tính cách người Vit Nam, thì bt c tác gi nào (Vit Nam hay nước ngoài), cũng đu đưa ra nét tính cách ni tri d thy nht là s chân tht (trung thc, tht thà, chân cht, mc mc,...), mà hiu nôm na là biết tôn trng s tht, là không biết nói di. Mi người Vit (chưa mt gc) đu luôn nhn mình có nét tính cách đó, và t hào v nó. Ch thế mà mt nhà văn hóa hc Vit Nam đã khng đnh: Trung thc là mt nét ni tri và đc trưng ca tính cách Vit! Và tính trung thc luôn đi lin vi lòng t trng.

- Thế nhưng, trong vài bn chc năm gn đây thì s đánh giá này không còn đúng na. Người ta bo vi nhau rng: “Người Vit bây gi “nói vy nhưng không phi vy” đâu”, hoc: “Đng có nghe mt tai v nhng điu người Vit nói, nht là các báo cáo ca my ông quan chc”! Nhng người Vit Nam chân chính và có lòng t trng, ai cũng phi đau xót và ngm ngùi tha nhn cái điu đáng bun đó! Bây gi cái s nói di (hay còn gi là nói sai s tht, hoc báo cáo láo, nói bc phét, hay nói cho có v hoa m thì gi là bnh thành tích) đã tr thành ph biến trong đi sng thường ngày, t gia đình, nhà trường, trong mi sinh hot xã hi,... và k c đến vic đưa các thông tin quan trng, các tuyên ngôn, tuyên b,... cp quc gia! S di trá hin nay đã lên đến mc tr thành mt dch bnh khó chng li, nhưng vn được coi là chuyn bình thường! 

Có người đã nói hơi quá lên, va có v bi quan, va có v khôi hài: Người Vit thi nay có mt nét tính cách mi là biết nói di, người không biết nói di có th tr thành lc lõng, ai không biết nói di thì có th b coi là không thc thi, thiếu linh hot, không năng đng, thm chí là bo th, là “hâm”, là người Vit thi tin s! Nhng người Vit chân chính, ai nghe được cũng đu thy xu h như chính mình b xúc phm, nhưng đó li đã là mt s tht!

- Theo các loi t đin thì nói di có nghĩa là: nói sai s tht mt cách c ý, nhm che giu mt điu gì đó. Chúng ta hiu s tht đây là s tht ca đi sng kinh tế - xã hi, s tht lch s, s tht trong tư duy con người,... Còn điu gì đó mun che giu chính là mc đích riêng không trong sáng (ca cá nhân, phe nhóm,...) chng li li ích chân chính ca người khác và ca cng đng. Như vy, nói di là mt s tha hóa nhân cách, t nói di tt s dn đến hành vi gian di, la di, la đo,... nhm đt được mc đích bn thu đã p .

- T nói di không phi là th “bnh” bt kh kháng, người nói di không th đt được mc đích trit đ, tuyt đi và vĩnh vin. Bi vì S tht bao gi cũng là khách quan, không thế lc nào có th che giu mãi mãi được, trước sau thì S tht cũng s được bch hóa, và k nói di s b vch mt. Nhng người chng li nói di bao gi cũng là s đông, h có tha lòng dũng cm và s kiên trì, h li có mt ch da vng chc là Thc tin – luôn là tiêu chun ti cao ca Chân lý. 

Nói di có th thành công trong mt s hot đng, v vic c th nhưng không th thành công trong mi lĩnh vc ca đi sng, có th mang li kết qu nht thi ch không thế đt được mc tiêu bn vng vĩnh vin, có th che giu được s tht đi vi mt b phn nhân dân còn thiếu thông tin và ít tng tri v chính tr, ch không th la di được toàn th nhân dân và c mt dân tc.

- Điu khng đnh như vy đúng là chân lý, nhưng xin đng ch quan, đng coi thường th đon nói di ca nhng k theo đui li ích riêng đen ti. Vic nói di, la di trong nhiu trường hp đã mang li kết qu như ý đ ca k xu, và gây khó khăn, nguy hi cho cng đng. Chng hn: gii truyn thông Trung Quc đã rt thành công trong vic xuyên tc v cuc chiến tranh xâm lược các tnh biên gii phía Bc Vit Nam tháng 2/1979. 

C như kết qu thăm dò mi đây cho biết đã có đến gn 90% s người dân Trung Quc được hi v s tht lch s này, đu tr li đó là cuc chiến tranh t v ca Trung Quc chng li s xâm ln láo xược ca quân đi Vit Nam. Hoc công tác tuyên truyn, giáo dc sai lm (đ gi quan h đi cc!) ca các cơ quan chc năng Vit Nam cũng đã làm được vic tương t trong ý đ che giu s tht lch s này đi vi nhiu người dân Vit Nam. 

Trong mt cuc kho sát mini ca mt PGS trường Đi hc Khoa hc Xã hivà Nhân văn TP HCM v ngày 17/2/1979, đi vi 80 đi tượng đu là người có hc, bao gm v, con, sinh viên và đng nghip ca ông (có đến 4 đng viên), thì tt c đu không biết gì c!

- Vi thc trng ca dch bnh nói di như hin nay thì có v như là c mt xã hi nói di, ra đường ít được gp người ngay tht mà toàn chm trán vi nhng k nói di, hoc hoàn toàn t nguyn, c ý, hoc b làm theo! Đng đến lĩnh vc hot đng nào cũng đu thy ln ln tht - gi, đúng - sai, “nói vy mà không phi vy”! Ai mun tìm s tht thì phi có mt phương pháp tiếp cn đc lp, rt khoa hc và tht bn lĩnh. Không sao k cho hết các hin tượng nói di đin hình trong c mt bin mênh mông các hin tượng nói di c th, t chuyn riêng cho đến chuyn công, t vic gia đình cho đến vic nước, t vic đi thường cho đến vic h trng, đi s, chuyn tâm linh nghiêm túc,...
- Chúng ta c th nêu mt s hin tượng nói di, gian di, la di,... mà chúng ta đã chng kiến, đã chu đng, và nhiu khi đã phi làm k đng lõa,... t gi cho đến khi bun ng xem có nhiu không nào!

- Này nhé, chng nói di v đ có thì gi tin bc đi cp b, ri nuôi con ngoài giá thú. Con nói di b m đ có thì gi và tin bc đi chơi game. Anh em la di nhau đ tranh chp, chiếm đot tài sn tha kế ca b m đ li. Ri chuyn tình yêu di la, hôn nhân gi,...

- Trên các din đàn quan trng ca các đa phương cũng như ca toàn quc, người ta rao ging ra r v chng ch nghĩa cá nhân, v phòng chng tham nhũng, v lòng yêu nước, v lòng t trng, v hc tp và làm theo tm gương đo đc H Chí Minh..., nhưng bn thân din gi li là nhng người không h s hu nhng giá tr đó, không h hành đng như vy, và thc tế đi sng chưa có chuyn đó đ có th nói hùng hn, không ngượng mm! Đó là nhng chuyn nói di, la di, la đo,... rt công khai, nhưng li trơ trn nht, tr tráo nht, bi hài nht,... cái x Vit ngày nay!

- Trên lp hc, thy giáo phi dy hc trò nhng điu đo đc gi, sáo rng, không có tht. Thy giáo không được dy s tht lch s đt nước đúng như nó đã xy ra (ví d chiến tranh biên gii tháng 2/1979, nhng sai lm và tn tht trong Ci cách rung đt và trong chiến tranh, nhng gương anh hùng, lit sĩ không có tht hoc được tô v sai lch,...). Cán b tuyên giáo cũng luôn phi nói di theo bài bn có sn t trên, không cn tính khoa hc, bt cn tính chân thc!
- Rt nhiu hc trò gian di trong hc tp, rèn luyn và thi c (đin hình là nn quay cóp rt ph biến). Trong khi đó thì các nhà trường và các cp qun lý Giáo dc và Đào to li luôn báo cáo vng thành tích (nói di) dy và hc đ được khen thưởng, không đúng vi thc tế cht lượng đang rt thp!

- Trong đào to ngun nhân lc, nht là nhân lc cht lượng cao, và trong nghiên cu khoa hc thì luôn có s gi di, gian ln, mua bán, sao chép khóa lun, đo lun văn, ăn cp công trình ca người khác,... nên sn phm đào to ra, nghiên cu ra không có cht lượng đích thc, không phn ánh đúng s tht kết qu đào to và nghiên cu, trong đó có không ít là đ rm, đ gi! Vic bo v hc v, hc hàm cao cũng đy ry chuyn gi di, gian ln, mua bán,... Ch thế mà trên các trang mng xã hi có hn mt danh sách các GS, PGS rm, vì h không có thc tài, không có đóng góp gì đáng gi là công trình khoa hc!

- Trong sn xut, kinh doanh li càng ô uế, bn thu, thm chí là bt nhân, tàn bo,... ca c mt “trn đ bát quái” các thói xu trên, khó lòng kim soát. Hàng hóa kém cht lượng, hàng gi, hàng nhái, và nay li có c hàng đc gây chết người, nhưng li luôn được qung cáo hay đến tn tri! Gian ln thương mi là chuyn rt ph biến, đin hình là chuyn mua tht nhưng bán o, khut tt trong thanh toán, trn thuế, lu thuế,... Ri chuyn gian di trong đu thu công trình, trong thi công, chuyn rút rut công trình, ăn cp nguyên vt liu, bt xén kinh phí xây dng,... là rt ph biến!

- Trong qun lý xã hi thì luôn che giu s tht, báo cáo vng thành tích, che giu sai lm, tn tht, luôn công b nhng s liu o, nhng thông tin sai lch,... đ gây nim tin o cho Dân, đ được cp trên khen thưởng, được thế gii thán phc,... Trong công tác nhân s thì luôn dung dưỡng s gian di lý lch (rút bt tui, bc phét thành tích, trưng bng cp gi,...), và da vào đy đ ct nhc. Trong thi đua khen thưởng cũng vy, bi thế nên hin nay đã có khá nhiếu danh hiu rm ca các nhà “ưu tú”, “nhân dân”, thm chí c “anh hùng”!

- Đc bit, trong hot đng lãnh đo và qun lý đt nước nói chung, bnh che giu s tht v thành tu và sai lm, khuyết đim rt ph biến, đến mc như là mt phong cách làm vic bt buc (tuy không thành văn). Các s liu v tình hình kinh tế - xã hi thường b nhào nn li theo hướng tăng thêm thành tích, rút bt khuyết đim, tăng thêm màu hng, gim bt màu đen. Tt c nhng th đon đó nhm không cho Dân biết đúng và rõ s tht ca đt nước, k c nhng s tht liên quan đến li ích thiết thân ca người dân. 

Thi thong lãnh đo các cp cũng có kim đim v chuyn này, nhưng li gi nh nhàng là bnh thành tích, và đy trách nhim v phia dưới! T hơn na là Dân còn b bưng bít, che giu nhng s tht lch s rt quan trng đã tng xy ra, như: chiến tranh biên gii phía Bc tháng 2/1979 và chiến tranh biên gii Tây Nam trước đó, hi ngh Thành Đô và các hip ngh mt đã ký vi Trung Quc, nhng sai lm và tn tht trong phát trin kinh tế - xã hi, công và ti ca các đi lãnh đo,... Trong nhà trường nhng s tht lch s này đu b l đi hoc gii thích xuyên tc, thm chí không được đưa vào sách giáo khoa!

Nhiu lm và rt nhiu, lĩnh vc nào cũng có, cp nào cũng có, đa phương nào cũng có! Tht - gi ln ln, đúng - sai ln ln, tt - xu ln ln!
- Thôi, k như vy là quá đ ri. Thế thì các cu cho biết nguyên nhân đích thc ca căn bnh đó là gì, và vì sao t nói di li phát trin khá mnh và rng khp Vit Nam?
- Có l là ti ca cái “nn thi đua”!

- Chưa tht đúng đâu, bi có nhng vic ch là ca cá nhân hoc vic chung nhưng không liên quan đến thi đua mà vn b nói di, la di kia mà. Quy ti cho thi đua thì qu là không công bng và chưa khách quan. Ban đu Bác H đ ra thi đua vi mc đích rt là trong sáng, nhưng sau này nó biến tướng dn dn, tr thành môi trường, thành công c đ trc li, là do chúng ta thc hin sai lch, làm méo mó đi cái ý nghĩa nhân văn vn có ca nó đy ch.

- Mun tìm đúng nguyên nhân thì phi soi xét cho k, cho sâu cái đng cơ bên trong ca t nói di. Đng cơ này thường được che giu mt cách kín đáo, tế nh, mà thc cht là la bp, nhưng không d nhìn ra ngay. Nguyên nhân đích thc là cái Thin trong mi con người không thng ni cái Ác, cái Chân không thng ni cái Gi, cái Chính không thng ni cái Tà, lòng t trng không thng ni cái b quyn lc và đôla,... Chính li ích riêng (cá nhân, phe nhóm,...) không trong sáng (v Quyn, Li, Danh,...) đã thôi thúc con người ta phi nói di, la di. Ngui có quyn lc càng cao thì càng có th đeo nng li ích riêng không chính đáng, do đó càng d phm ti nói di, la di. Các nhóm li ích thường cu kết vi nhau đ la di nhân dân, và h luôn tìm đến s hu thun t gii quan chc và h thng chính tr. Con người ta có th la di bt c điu gì, vi bt c ai đ mưu cu li ích riêng cho mình, và tr trêu nht là trước hết phi la di chính bn thân mình, phi t hy lòng t trng!

- Cũng phi đ cp đến mt khía cnh rt quan trng ca nguyên nhân, đó là gương xu ca người ln, ca cp trên. B m nói di, thy giáo nói di, quan chc nói di, cá nhân nói di, tp th nói di, cơ quan chc năng nói di,... T hi nht là Nhà nước và Đng đu phm ti nói di, la di vi Dân, nên c xã hi đu b ri nhiu thông tin, phai nht nim tin, ri cũng theo đó mà làm theo, dù biết đó là sai trái! Nguy him ca chuyn này ch b trên luôn có ưu thế trong vic nói di, đó là uy quyn, là c mt b máy khng l và mt h thng truyn thông ph khp mi min đt nước, chuyên lo vic này và hu như đc quyn, nên hiu qu ca s nói di phát huy tác dng rt mnh, có th tưởng như là vô đch!
- B trên nói v ch nghĩa xã hi nhưng làm gì có ch nghĩa xã hi, nói “Dân ch, công bng, văn minh” nhưng thc tế thì toàn là nhng s tht trái ngược, nói chng tham nhũng nhưng li càng tham nhũng nhiu hơn, nói hc tp đo đc Bác H nhưng toàn làm ngược li! 

Thành tích thì v thêm ra, ba ra, sai lm thì che đy li, chi biến! Bi vì nhiu chính sách đi cùng vi các mc tiêu đt ra đu duy ý chí, không phi vì Nước vì Dân nên không thun lòng Dân, phương pháp trin khai thc hin thì gin đơn, phn khoa hc, thm chí là thô bo. Hu qu là không th hin thc hóa được mc tiêu trong thc tin, tc là không th to ra được thành tích tht, đành phi tìm cách to ra thành tích o bng các các phép ngy bin, các chiêu bc phét, tc là nói di, la di, la đo!
- Thôi nhé, qu thi gian hôm nay ca chúng ta đã gn hết, đ ngh các bn tm dng ti đây. 

Nhng ý kiến còn li chúng ta s tiếp tc trao đi trên facebook.

- Tôi ch xin thêm m phút, còn điu này rt h trng, không th không nói ngay hôm nay. Đó là nhng tác hi ghê gm ca căn bnh nói di đi vi toàn b đi sng xã hi, đi vi lch s, đi vi s nhìn nhn ca thế gii v Vit Nam ngày nay,... và đc bit là đi vi nhim v nuôi dưỡng, vun trng nhân cách cho thế h tr, cũng như chng s tha hóa nhân cách ca chúng ta và toàn xã hi. Theo mt điu tra v vn nn nói di, ca mt trung tâm xã hi hc, thì các s liu thu được sau đây v t l người nói di trong hc sinh, sinh viên, có đáng cho chúng ta suy nghĩ không: Tiu hc 22%, Trung hc Cơ s 50%, Trung hc Ph thông 64%, Đi hc 80%! V khía cnh này đang n cha rt nhiu điu va có tính lý lun va có tính thc tin, cn được phân tích, m x, lý gii thu đáo, mong các bn nói thêm qua facebook.
- Đúng là mt mng ti ca thc tin đi sng mà xã hi chúng ta phi chp nhn đi mt. 

Xu h và lo bun!

- Nhưng không được chán nn, và càng không được phép đu hàng! Chúng ta phi sát cánh cùng toàn Dân đ khôi phc cho được nhng giá tr văn hóa tt đp đã được hình thành và phát huy trong hàng ngàn năm đu tranh dng nước và gi nước, và phi bo v cho được s toàn vn và thăng hoa ca Tính cách Vit! Vì đó là danh d, là nhân phm ca người Vit chúng ta, hơn thế nó li liên quan đến vn nước.

Bui gp mt thường niên năm y ca chúng tôi là như vy đó. Dư v ngt đm ca món dê núi rt đc bit, cùng quyn vi nhng ni nim suy tư v câu chuyn biến đi nhân cách, càng làm cho chúng tôi dùng dng mãi mi dt nhau ra được đ tr li gia đình!

Trên đây là bài viết ca ông NV trong Hi đng môn Đi hc được k trên gi cho nhóm biên tp chúng tôi, và chúng tôi đã quyết đnh chn bài này xếp vào câu chuyn th 4 mà các bn đang đc đy.

5- Câu chuyn th 5: Nht đnh phi thay thế Mô Hình Phát Trin rt lc hu hin nay!
Tôi xin phép đt tiêu đ như trên cho ni dung trao đi ca nhóm “trí thc làng” ca chúng tôi trong dp gp mt đu xuân va qua. Chúng tôi c mnh dn t phong như vy cho vui thôi, ch tht ra anh ch em chúng tôi, vn là bn đng môn ph thông cùng trang la, tt c mi ch được s hu mnh bng đi hc, và được vài ba cu có thêm bng Thc sĩ. Nhưng vì tt c chúng tôi đu làm cái ngh cm bút và vt óc hàng ngày, cái ngh cn biết tư duy khoa hc, trước khi ngh hưu mà. Dăm cái xã ca chúng tôi ngày xưa rt nghèo, nhưng nhiu chc năm nay đã khác nhiu, do nh cái lc “ven đô” nên có phn khm khá hơn, cũng được nhn h khu Thành ph hn hoi (ngày xưa thành ph này ch là mt th xã cn con, gn đây mi được đôn lên thành ph loi 2 hay 3 gì đó). Ngoài my anh em chúng tôi t mang nhãn trí thc, thì trong năm xã ngoi thành ca chúng tôi ti thi đim này, cũng đã có đến hơn chc cháu đang hc đi hc hoc cao đng, có c cháu đi du hc.

Đúng là thói quen ca dân trí thc, h gp nhau là toàn nói chuyn triết lý, chuyn phn bin khoa hc, phn bin xã hi, chuyn nhân tình thế thái, chuyn v cái Tâm và cái Tm ngày nay, ri chuyn nghiên cu khoa hc, phát minh khoa hc,... ca Vit Nam và c ca thế gii.
Mi các bn hãy lng nghe bn chúng tôi nói chuyn vi nhau nhé!

- Này các bn, th lý gii xem hin nay trên thế gii và Vit Nam chúng ta thì tiêu đim thc tin đang nm đâu, và tâm đim lý lun là chuyn gì nào?

- Đúng là hin nay trên thế gii đang có nhiu biến đng ln, Vit Nam thì cũng đang có rt nhiu bt n khó lường.

- Có rt nhiu ý kiến khác nhau, nhưng theo tôi thì đó là nhng chuyn sau đây: cuc khng hong tài chính - kinh tế toàn cu, cuc đua tranh v thếnh hưởng ca các nước ln (c cũ và mi ni), cùng vi s khng hong v đường hướng, s mt n đnh v nhiu mt trong ni b nhiu quc gia.

- Quy li và suy cho cùng thì có th coi đó là mt s khng hong mô hình phát trin trên phm vi toàn cu, mt s tranh giành quyn lc trên phm vi toàn cu, được không?
- Hin nay khác vi thi kỳ “chiến tranh lnh”, lúc đang có s đi đu gia hai phe. Tuy vn tn ti nhiu th chế chính tr khác nhau, nhưng có l hin nay không còn cuc đu tranh gay gt v ý thc h, v ch nghĩa như trước na, và cũng rt khó có kh năng xy ra chiến tranh thế gii. V mt lý lun cũng như thc tin, hình như nhân loi đang tp trung tư duy, th nghim và bàn cãi v Mô hình phát trin cho mi quc gia thế k XXI?

- Nhng bt n và yếu kém ca Vit Nam chúng ta hình như cũng phi được xem xét và tháo g t đim nút này?
- C cho là như thế, vy thì chúng ta hãy bàn tho đi, càng rõ và c th càng tt!

- Xin nhc li, chúng ta không bàn v lý lun, lý thuyết, mà chúng ta đang tìm hiu thc tin, đi tìm Mô hình phát trin cho thc tin, mà thế gii và Vit Nam đu cn đến, nhm ci biến hin ti và kiến to cho tương lai tt đp thc s.
- Ch xét trong khong hơn vài trăm năm li đây, t khi có ch nghĩa tư bn, trong lch s nhân loi đã tng có nhiu Mô hình phát trin, mà ni lên là hai Mô hình phát trin ch đo, ng vi hai hình thái kinh tế - xã hi ca ch nghĩa tư bn và ca ch nghĩa xã hi. Nhưng t sau khi Liên Xô sp đ thì trên thc tế ch còn li mt Mô hình phát trin ch đo là ca ch nghĩa tư bn (tiêu biu là ca M, Anh,...). 

Còn Mô hình phát trin ca ch nghĩa xã hi thì coi như đã chết theo cùng vi s sp đ đó. Đương nhiên là còn các Mô hình phát trin khác na, ca các nhóm quc gia còn li, cũng rt đáng chú ý (như Bc Âu, Nht Bn, Hàn Quc, Singapo, nhóm mi ni BRICS,...). Nhưng v thc cht thì hu như các Mô hình phát trin này đu na ná ging nhau, vì cùng chu s chi phi bi hc thuyết phát trin chung ca ch nghĩa tư bn. Ngay c Mô hình phát trin ca các nước còn li trong phe xã hi ch nghĩa (Trung Quc, Vit Nam, Cuba,...) cũng không th khác được, thm chí còn b “nhum đen” nhanh hơn các nước khác ca thế gii!...

- Hin nay nước M và các nước tư bn phương Tây đang áp dng hc thuyết ch nghĩa t do mi cho Mô hình phát trin ca mình, h coi đó là xương sng ca mô hình, đ mong gii quyết được nhng khuyết tt c hu ca xã hi tư bn. Nhưng chính ngay gii nghiên cu ca các nước tư bn lâu đi và giàu có nht (như M, Anh,...) cũng đang phê phán gay gt nhng mt trái ca hc thuyết này, và ch ra hàng lot nhng bt cp ca mô hình. H coi nhng bt cp này tích t li qua nhiu năm, chính là nguyên nhân sâu xa và nguyên c trc tiếp dn đến cuc khng hong toàn cu t hi hin nay. 

Thêm na, cũng là các hc gi phương Tây (mt tp chí Đc), đã đánh giá “ch nghĩa xã hi là mt tư tưởng hay, nhưng thc hành ti!”, tc coi như chưa có Mô hình phát trin ca ch nghĩa xã hi!

- Như vy có nghĩa là hin nay trên thế gii chưa có Mô hình phát trin nào là tiến b và đáng tin cy, thế gii đang tht s khng hong v Mô hình phát trin!

- Trong tình hình hin nay, chúng ta không th ch ra mt Mô hình phát trin ca mt nước nào đó là tt nht, vì không có. Và cũng không th xây dng nên mt Mô hình phát trin nào làm mu cho mi quc gia trên thế gii, vì điu kin c th ca mi nước là khác nhau.

- Nhưng có th t s phân tích nhng bt cp (và c nhng yếu t tích cc) ca Mô hình phát trin ch đo hin nay, cũng như ca các nước ln tiêu biu, mà ch ra các yêu cu cơ bn, các tiêu chí ct t nht cho Mô hình phát trin trong thế gii hin đi. T đó, chúng ta có th vn dng đ xác đnh Mô hình phát trin thích hp cho Vit Nam.
- Cũng nên xem xét bao quát hơn, xem xét thêm c Mô hình phát trin ca các nhóm quc gia khác na đ có cái nhìn toàn din hơn, k c vi các quc gia kém phát trin, đang phát trin ca thế gii th ba, bi đó cũng có nhiu yếu t tiến b, đáng tham kho.

- Gi cho gn là Mô hình phát trin, nhưng chúng ta phi hiu đy đ là Mô hình phát trin v kinh tế - xã hi đy, trong đó đương nhiên bao gm c th chế chính tr.
- Như vy thì đnh hướng tiếp cn vn đ đã rõ, t đó chúng ta có th bàn tho thu đáo, ch không mông lung và tn mn đâu.
- Trước hết cn tp trung phân tích nhng bt cp ca Mô hình phát trin ca M, vì đó là quc gia giàu nht, mnh nht và đang có tm nh hưởng chi phi toàn cu v nhiu mt, trước hết là v kinh tế và xã hi.

- Tôi có đc mt s thông tin trên các tp chí nước ngoài liên quan đến ch đ này. Xin phép được nêu li mt s ý đ m đu cho vic tìm hiu.
Đúng là M và các nước phương Tây đang áp dng hc thuyết ch nghĩa t do mi (phân bit vi ch nghĩa t do cũ) cho Mô hình phát trin ca mình. Ni dung ch yếu ca hc thuyết này gm my đim sau: gim thiu vai trò ca Nhà nước (tuy vn tha nhn cn phi có), tăng cường t do kinh doanh và vai trò ca th trường, đy mnh tư nhân hóa, “hàng hóa hóa” hu hết các nhu cu thiết yếu ca con người,... H thường nói gn là: t do kinh doanh nhiu hơn, th trường nhiu hơn, nhà nước ít hơn.

Theo đó, h nêu ra và thc thi các bin pháp khá mnh bo, thm chí cc đoan, chưa phù hp vi thc tin, không hài hòa vi các điu kin. T đó mà ny sinh ra nhiu bt cp ca Mô hình phát trin. Chng hn:
ü Kích cu tiêu dùng, mua sm, kích cu đu tư, ni lng điu kin cho vay,... làm cho n cá nhân và n công không ngng bùng phát.

Tü Gia tăng các hot đng mua bán các loi giy t có giá, đu cơ chng khoán, tin t,... làm cho nn kinh tế o vượt gp nhiu ln nn kinh tế thc (gi là “bong bóng” kinh tế).
ü Áp dng mô hình sn xut và tiêu dùng s dng nhiu năng lượng (như phát trin các ngành công nghip tn nhiu năng lượng, khuyến khích phát trin phương tin đi li cá nhân,...), gây ra khng hong năng lượng và ô nhim môi trường. Cùng theo đó là vic s dng tài nguyên thiên nhiên quá mc, không có bin pháp bo v môi trường trong sn xut và kinh doanh,... nên càng làm cho tài nguyên cn kit, môi trường ô nhim.

Tü Phân b các ngun lc, ca ci, phúc li xã hi,... rt bt bình đng, mc đ chưa tng có (20% dân s giàu chiếm 84% ca ci và các ngun lc trên toàn thế gii, trong khi 20% dân s nghèo ch có 1,6%, sc mua ca người giàu chiếm t trng tuyt đi,...) làm cho mâu thun xã hi càng din ra gay gt (khong cách giàu - nghèo, tht nghip,...). Thương mi hóa tràn lan mi nhu cu thiết yếu ca con người, k c văn hóa, giáo dc, y tế, làm cho người nghèo càng khó khăn trong đi sng, làm tăng thêm bt bình đng xã hi!

Tü Khuyến khích li sng tiêu th, hưởng lc cá nhân, cnh tranh không lành mnh, coi tin là trên hết,... làm cho t nn xã hi phát trin, văn hóa, đo đc xã hi xung cp nghiêm trng, v.v. và v.v.

- V bn cht thì đây là Mô hình phát trin vì li nhun, ch không phi vì Con Người. Toàn b lô gíc ca s phát trin đu tp trung vào vic thúc đy hot đng vì li nhun. Và điu t hi thêm na là li nhun mang li ch là tc thi, trước mt, ch dành cho thiu s người giàu có, còn nhng thit hi nng n v lâu dài thì đa s người nghèo và xã hi tương lai phi gánh chu!

- Ban đu, Mô hình phát trin này có th đã có đóng góp nht đnh cho s cng c xã hi tư bn, khc phc nhng khuyết tt c hu ca ch nghĩa tư bn, nhưng càng v sau càng t ra phn tiến b, kìm hãm s phát trin tích cc, và đến nay thì đã thc s tr nên lc hu, phn văn minh,... và phi gi là Mô hình phn phát trin mi đúng!

- Nhng bt cp ca Mô hình phát trin ch đo đã được bc l ra rt rõ qua cuc khng hong tài chính - kinh tế hin nay, khi đu t M, ai cũng đu nhìn rõ.

- Liên h vi thc trng kinh tế - xã hi ca bt c nước nào trên thế gii đu thy nhng bt cp nói trên (và nhiu bt cp khác chưa nêu hết). M hay Trung Quc, Anh hay Nga, n Đ hay Đc, Nht Bn hay Australia,... cũng đu vy c, ch khác nhau mc đ biu hin.

- Vit Nam, dù có luôn nói rng chúng ta đã có đnh hướng xã hi ch nghĩa, nhưng thc tế Mô hình phát trin li có dáng dp như các nước tư bn, hin din đy đ nhng bt cp như trên, và có th mc đ nng n hơn: kinh tế suy thoái (n xu, lm phát, tht nghip, giá c tăng, doanh nghip phá sn,...), bt công xã hi, phân hóa giàu - nghèo, ô nhim môi trường, cn kit tài nguyên, tham nhũng tràn lan, văn hóa, đo đc suy thoái, lòng dân bt an,... Đó không phi là mt Mô hình phát trin lý tưởng cn cho nhân dân Vit Nam, mà phi gi đúng tên ca nó là mt mô hình kinh tế - xã hi phn phát trin. Và rt cn phi thay thế!

- Mô hình phát trin mà chúng ta cn có đ thay thế phi tiến b và có tính thc tin cao, nghĩa là phi khc phc được nhng bt cp nêu trên, và kh thi trong bi cnh toàn cu hóa, trong thc trng “hu suy thoái” hin nay.
- Nói c th hơn v nhng đòi hi khách quan ca Mô hình phát trin mi này là:

Tü Phi va đáp ng được nhu cu tiêu th vt cht ca con người ngày càng tăng, li va bo v được ngun tài nguyên đang cn kit, bo v môi trường sng đang b ô nhim, cho hin ti và cho c tương lai.

Tü Phi va vn hành tt nn kinh tế th trường đ phát trin sc sn xut, li va phi thc hin được yêu cu công bng xã hi. Cũng theo đó là phi va nâng cao được năng lc sn xut đ làm ra càng nhiu ca ci, li va phi khc phc được tiêu cc ca khong cách giàu - nghèo đang doãng xa, chng li s gia tăng bt công xã hi.
ü Không làm căng thêm mâu thun và s đi lp gia các giá tr vt cht thc dng vi các giá tr văn hóa, tinh thn, đo đc xã hi. Chng li s tha hóa nhân cách. Điu hòa thường xuyên đ làm gim được mc đ mâu thun gia li ích cá nhân, cc b vi li ích chung ca cng đng xã hi.

Tü Phi đáp ng được nhu cu gii phóng Con Người, dân ch hóa đi sng xã hi, chng li s lũng đon quyn lc ca thiu s người giàu có. Xóa b dn s bt bình đng xã hi da trên s hu kinh tế,...
- Chúng ta hãy bàn k hơn v hình phát trin mi này cho tht rõ ràng v các yêu cu, xét trên tt c các mt kinh tế, xã hi, văn hóa, chính tr,...

- Nhưng trước hết cn phi khng đnh cho tht rõ: Lô gíc phát trin ca Mô hình phát trin mi này là quan đim phát trin bn vng, tc là phi coi mc tiêu cao nht là vì Con Người, ch không phi vì li nhun. S phát trin bn vng nhm làm cho mi người được sng tt, sng hnh phúc, được sng hài hòa trong môi trường t nhiên và xã hi tt đp.

- Có th nói rõ thêm v Mô hình phát trin mi này như sau: V kinh tế, phi đy mnh sn xut, dch v nhm phc v toàn xã hi ch không phi nhm thu li nhun ti đa cho thiu s người giàu. Có nhiu thành phn kinh tế. Th trường có s điu tiết ca Nhà nước. V xã hi, phi thc hin tiến b và công bng xã hi đi lin vi phát trin kinh tế, tng bước xóa b chế đ người bóc lt người, thc hin phân phi theo lao đng, bo đm cho mi người được tiếp cn và hưởng th bình đng các nhu cu cơ bn đ sng tt, đm bo vic làm cho mi người, loi b dn nn tht nghip,... V văn hóa, phi vun trng, nuôi dưỡng các giá tr đo đc, tinh thn tiến b, nhân văn, chng li ch nghĩa cá nhân, li sng hưởng lc, v k,... V chính tr, phi bo đm nn dân ch đích thc, quyn lc thc s thuc v nhân dân, h thng chính tr phi trong sch và vng mnh,...

- Nếu có được mt Mô hình phát trin như vy thì tht là lý tưởng. Có th nói đây đúng là Mô hình phát trin ca s phát trin bn vng, mt khái nim mi, được nêu ra t năm 1992, ti Hi ngh thượng đnh v Môi trường và Phát trin ca Liên Hip Quc, và được coi là mt ni dung ca Chương trình ngh s toàn cu cho thế k XXI.

 Mô hình phát trin bn vng này va đáp ng được đòi hi bc xúc trước mt, va to tin đ cho mt s chuyn biến kinh tế - xã hi rt căn bn trên phm vi toàn cu.

- Xin được nói thêm v khái nim phát trin bn vng theo tinh thn Hi ngh trên ca LHQ đ chúng ta tham kho trong quá trình bàn tho v Mô hình phát trin mi:

Phát trin bn vng được xác đnh là mt s phát trin tha mãn nhng nhu cu ca thế h hin ti mà không làm hi đến kh năng đáp ng nhng nhu cu ca thế h tương lai.
Ba tr ct ca phát trin bn vng là: Bn vng v mt kinh tế, hay phát trin kinh tế bn vng, là phát trin nhanh và an toàn, cht lượng. Phát trin v mt xã hi là công bng xã hi và phát trin Con Người. Bn vng v sinh thái, môi trường là khai thác và s dng hp lý tài nguyên thiên nhiên, bo v môi trường và ci thin cht lượng môi trường sng.

- Nhưng đó là c mt quá trình chuyn đi rt khó khăn và lâu dài ca thc tin, vì đng chm đến nhiu nhóm li ích trong các cng đng, tng quc gia cũng như trên phm vi toàn cu, không d có s chp nhn thay đi nhanh chóng và thun chiu.

- Mt câu hi đt ra rt t nhiên cho mi người là: Liu nước ta có chp nhn phi thay thế Mô hình phát trin lc hu hin nay đ áp dng Mô hình phát trin bn vng đã nói trên không?
- Câu hi này, trước hết là dành cho gii lãnh đo!
- Nhưng chc chn không th không thay đi, vì đó là qui lut ca s tiến hóa, là ước nguyn ca nhân dân, là li ích sng còn ca đt nước. Làm trái quy lut và không thun lòng Dân s càng tht bi! Đã đến lúc chúng ta không th t chp nhn thái đ vô cm và mc k, cũng như không th tha th cho nhng k vô trách nhim và ch nghĩ đến v li!...

- Ch đ này qu là rt ln tm vĩ mô. Do đó mi người dân đu phi biết, phi có quyn được biết và được bàn! Chúng ta xin được góp mt tiếng nói, vi tư cách là nhng công dân...

Câu chuyn đu xuân ca nhóm “trí thc làng” ca chúng tôi là như vy đó. Chúng tôi li chia tay nhau đ tr v vi cuc sng đi thường mi gia đình, và hn nhau đến mùa xuân năm sau!...

Hà Ni – TP H Chí Minh
(11/2013 – 1/2014)
S. L. & M. Â.
Các tác gi gi trc tiếp cho BVN.

__._,_.___

Posted by: Dien bien hoa binh 

No comments:

Post a Comment

Thanks for watching

Popular Posts

Popular Posts