Tây phương chuẩn bị gia tăng trừng phạt Matxcơva

Cuộc gặp thượng đỉnh bất thường các nước EU bàn về khủng hoảng Ukraina ngày 6/3/2014 tại Bruxelles.

REUTERS/Yves Herman

Tú Anh

Chiều ngày 08/03/204, Tổng thống Mỹ Barack Obama điện đàm với 6 nhà lãnh đạo tây Âu trong đó có Tổng thống Pháp và Thủ tướng Đức. Cùng lúc đó, Ngoại trưởng John Kerry một lần nữa điện thoại với đồng sự Nga Serguei Lavrov và cảnh báo mọi nỗ lực ngoại giao sẽ tiêu tan nếu Nga có động thái « sáp nhập » Crimée. 

Nhà Trắng chuẩn bị công luận để ban hành trừng phạt kinh tế nhưng giới doanh nhân Mỹ khuyến cáo Hoa Kỳ không nên hành động đơn lẻ. Từ Washington, thông tín viên Jean Louis Pourtet phân tích :

Các lãnh đạo doanh nghiệp lớn như Pepsico, General Electric hay Boeing gây áp lực với chính quyền Obama và Quốc hội để được bảo đảm nếu trừng phạt Nga thì các biện pháp phải được áp dụng đồng loạt trên thế giới chứ không chỉ có Mỹ đơn phương thực thi.

Các tập đoàn hiện đang đầu tư rất lớn vào Nga này muốn tránh bị Matxcơva trả đũa nếu như các nước khác đặc biệt là Liên hiệp châu Âu không hưởng ứng trừng phạt cùng với Mỹ. Năm 2012 Pepsico đã kiếm được gần 5 tỷ đô la trong các hoạt động ở Nga. General Electric thì sản xuất các động cơ chạy khí đốt tại hai nhà máy ở Nga, còn Boeing thì vẫn là nhà cung cấp chủ lực máy bay cho hãng hang không Nga.

Tất cả những hoạt động trên đều có thể bị xem xét lại. Nhà trắng và Quốc hội đang chuẩn bị một loạt các biện pháp trừng phạt nhằm làm suy yếu nền kinh tế Nga nếu ông Putin đi quá xa.

Cựu đại sứ Mỹ tại Matxcơva, Michael McFaul hoài nghi các biện pháp trừng phạt kinh tế Nga có thể mang lại kết quả. Ông phát biểu trên tờ Washington Post rằng: “ Tôi nghĩ là Putin sẵn sàng hy sinh nền kinh tế nếu ông ta quyết sáp nhập Crimée vào Nga”.  Giới doanh nghiệp Mỹ không mong muốn sự hy sinh đó sẽ gây thiệt hại cho họ. 

« Ukraina không nhường Nga một tấc đất »

Những đe dọa của Tây phương dường như không làm Matxcơva nao núng. Thứ Bảy, lần đầu tiên đại sứ Ukraina tại Matxcơva được thứ trưởng ngoại giao Nga Grigori Kassarine tiếp kiến. Ngoại trưởng Serguei Lavrov lần đầu tiên tuyên bố Nga sẵn sàng đối thoại « ngang hàng » với các nước khác để tìm một giải pháp ngoại giao cho cuộc khủng hoảng tại Ukraina với điều kiện Nga không bị xem là một trong những « tác nhân ».

Theo thông tín viên RFI Muriel Pomponne tại Matxcơva, sự kiện Nga thông báo có cuộc « tiếp xúc » với đại diện của chính quyền mới của Ukraina chứng tỏ « kênh ngoại giao » giữa Matxcơva và Kiev không bị gián đoạn mặc dù theo ngôn từ ngoại giao, cuộc đối thoại này « rất thẳng thắn » hàm ý rất khó khăn.

Tại Crimée, Nga tiếp tục gửi thêm quân. Reuters cho biết vào ngày hôm qua, giữa ban ngày, một đoàn quân xa của Nga 50 chiếc cùng 8 xe thiết giáp và hai xe cứu thương đã đi vào một căn cứ quân sự của Ukraina ở gần thủ phủ Simphéropol.

Đoàn quan sát viên của tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu OSCE tiếp tục bị ngăn chận đến ba lần không cho vào Crimée. Một đơn vị võ trang theo Nga canh chừng biên giới đã nổ súng chỉ thiên không cho các quan sát viên qua eo biển Kertch.

Còn theo AFP, một vụ xung đột đã xảy ra tại thành phố cảng Sebastopol. Hàng trăm người thân Nga đã sử dụng gậy gộc tấn công một nhóm người Ukraina tập họp kỷ niệm 200 ngày sinh của nhà thơ Taras Chevtchenko, anh hùng tranh đấu cho nền độc lập của Ukraina. Cũng nhân ngày lễ biểu tượng này, người dân Ukraina được kêu gọi biểu dương tinh thần độc lập trên toàn quốc. Tại Kiev, thủ tướng lâm thời Arseni Iatseniouk tuyên bố là « nước Nga và lãnh đạo Nga phải biết rằng Ukraina không nhường cho họ một cen-ti-mét lãnh thổ ».

Tại Praha, bốn nước trong nhóm Visegrad gồm Ba Lan, Cộng hòa Séc, Hungari và Slovaquia đồng kêu gọi Quốc hội Hoa Kỳ cho phép nhậu khẩu thêm khí đốt của Mỹ để giảm bớt lệ thuộc vào năng lượng của Nga và tránh bị Matxcơva sử dụng vũ khí nhiên liệu để gây sức ép chính trị

Thái độ của Putin ở Ukraina làm Đông Âu nhớ lại thủ đoạn của Hitler

Nghe (17:16)

Thêm vào danh mục của tôi

Tải về

Embed

Biểu tình ủng hộ Ukraina trước sứ quán Nga tại Vacxava, Ba Lan, 02/03/2014

REUTERS/Przemyk Wierzchowski/Agencja Gazeta

Tú Anh

Nhiều căn cứ quân sự của Ukraina ở Crimée vẫn còn bị biệt kích Nga không mang phù hiệu bao vây. Trước áp lực quốc tế, chủ nhân điện Kremli tuyên bố không cần thiết phải đưa quân chiếm đóng Ukraina « vào thời điểm này», tuy nhiên vẫn dọa sử dụng « mọi biện pháp » để bảo vệ công dân nói tiếng Nga. Thái độ của Vladimir Putin bị xem không khác gì Hitler thời thế chiến thứ hai.

Trong cuộc khủng hoảng chính trị tại Ukraina và động thái can thiệp hung bạo của Tổng thống Nga Vladimir Putin, phản ứng mạnh nhất trong Liên Hiệp Châu Âu có lẽ phát xuất từ các thành viên Đông Âu.

Cựu ngoại trưởng Cộng hòa Sec, Karel Schwarzenberg, đã so sánh Vladimir Putin với lãnh đạo Đức Quốc Xã Adolf Hitler trước khi gây ra đệ nhị thế chiến. Trả lời nhật báo Áo Osterreich ngày 03/03/2014, cựu Ngoại trưởng Cộng hòa Séc nhận định là sự kiện Nga đưa quân vào Ukraina là một sự tái diễn của lịch sử. Hitler đưa quân chiếm đóng ba nước Áo, Tiệp Khắc và Ba Lan trong những năm 1938 và 1939 cũng dưới chiêu bài bảo vệ công dân Đức bị áp bức. Khi đưa biệt kích sang vùng Crimée của Ukraina, Tổng thống Nga Putin cũng lấy cớ bảo vệ « người nói tiếng Nga bị áp bức, nhưng thực tế người Nga tại Crimée không là nạn nhân của bất cứu tình trạng bất công nào ».

Các nước Đông Âu từng là nạn nhân của hai chế độ bạo ngược : Sau 5 năm bị Đức Quốc Xã chiếm đóng là thêm 45 năm bị Liên Xô thống trị. Với kinh nghiệm này, Ba Lan đã tỏ ra rất năng nổ hỗ trợ đối lập Ukraina và thuyết phục các thành viên Tây Âu, đặc biệt là hai đầu tàu Đức, Pháp cứng rắn với Matxcơva.

48 giờ sau khi biệt kích và xe bọc thép của Nga dàn quân tại Crimée thì Washington, qua tuyên bố của Ngoại trưởng John Kerry, mới lên án Nga « xâm lăng » Ukraina. Ngược lại, chính phủ Ba Lan đã có tuyên bố cảnh giác và hành động từ trước. Ngoại trưởng Radoslaw Sikorski, vào ngày 25/02/2013, cùng hai đồng sự Pháp và Đức đã đến tận Kiev. Theo Reuters, thì chính Ngoại trưởng Ba lan, lấy kinh nghiệm đấu tranh thời ông còn là sinh viên trong phong trào Đoàn Kết ở Ba Lan, thuyết phục đối lập Ukraina ký thỏa hiệp với Tổng thống Viktor Ianoukovitch, thay vì khăng khăng dồn đối thủ đến chân tường. Sau khi ký thỏa hiệp này thì Tổng thống Ukraina bỏ chạy sang Nga gây phẫn nộ trong giới dân biểu của đảng cầm quyền, Ianouvitch bị lên án là kẻ phản bội. Quốc hội Ukraina sau đó đã trao quyền Tổng thống và Thủ tướng lâm thời cho đối lập.

Ba Lan cũng là thành viên của NATO muốn Liên minh Bắc Đại Tây Dương phải có biện pháp mạnh đặc biệt là thiết lập kế hoạch, hoạt động tình báo, theo dõi động thái của quân đội Nga dọc theo biên giới phía đông của NATO mà Ba Lan nằm ở tuyến đầu.

Trên thực tế, Ba Lan không sợ Putin, nhưng e ngại hệ quả nếu Ukraina bị Nga xâm lược.

Từ Vacxava, nhà báo Mạc Việt Hồng, ban biên tập báo mạng Đàn Chim Việt (danchimviet. Info) phân tích : 

Sau cuộc họp báo của Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 04/03/2014, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk nhận định là nhờ vào áp lực của cộng đồng quốc tế, đe dọa cô lập Nga từ ngoại giao, chính trị cho đến kinh tế, cho nên Ukraina tạm thời tránh được một « kịch bản u tối » mà ông cho rằng nguy hiểm cho cả Ba Lan.

Kinh nghiệm lịch sử đầy máu xương sau hai lần bị Đức Quốc Xã chiếm đóng và Liên Xô kềm kẹp đã làm cho Ba Lan cảnh giác cao độ. Thủ tướng Donald Tusk kêu gọi cộng đồng quốc tế phải luôn dè chừng Putin. Ông lưu ý, nếu trong cuộc họp báo, Tổng thống Nga « lùi một bước » thì ở một đoạn khác, chủ nhân điện Kremli quy buộc cho Ba Lan và Lithuania « huấn luyện » chiến thuật tranh đấu cho thành viên đối lập. Thủ tướng Ba Lan xem lời quy buộc này là « xa thực tế». Ngoại trưởng Liiva Linas Linkevicius cũng cho rằng tuyên bố của Tổng thống Putin là lời « vu khống với mục đích kích động người Nga chống Litva ».

Đề phòng bất trắc, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel thông báo tăng cường yểm trợ quân sự cho Ba lan và ba nước Baltic, đưa thêm chiến đấu cơ phản lực F15 vào khu vực. Tổng tham mưu trưởng quân đội Mỹ Martin Dempsey điện thoại cho đồng sự Nga Valery Gerasimov kêu gọi phía Nga « giữ thái độ chừng mực tạo cơ may giải quyết vấn đề bằng giải pháp ngoại giao».

Trong khi đó, giới chuyên gia quân sự Tây phương thuộc các viện nghiên cứu Royal United Services và IISS của Anh Quốc thẩm định, Nga sẽ không tấn công đánh chiếm Ukraina.

Thứ nhất là Matxcơva đạt được mục tiêu kiểm soát Crimée, nơi có quân cảng chiến lược Sebastopol.

Thứ hai, tuy quân đội Nga mạnh hơn Ukraina nhưng không dễ đánh thắng đối thủ đáng gờm này.

Lý do thứ ba khiến Nga không dám động binh vì sợ phơi bày các nhược điểm khi phối hợp tác chiến ba binh chúng hải lục không quân. Dù sao đi nữa thì Tổng thống Nga cũng đã để lộ bộ mặt thật.